Bản mệnh của lý thuyết - Antoine Compacnon

Trước đây vài năm, tại trường Đại học tổng hợp Columbia ở New York, tôi đã đặt tên cho xô-mi-nê của tôi là “Some Puzzles for Theory” (“Một vài chuyện nát óc đối với lí thuyết”). Quanh một cái bàn, chúng tôi đã đọc lại vài văn bản cơ sở của lí thuyết về văn chương, những văn bản coi như đã được xác nhận, và ta không còn phải bối rối lắm nữa khi đánh giá. Sau đó, ở Sorbonne, tôi đã dành một bài cho lí luận văn học. Lần này, trong một giảng đường đông đúc, tôi phải đọc một bài thuyết giảng, đĩnh đạc, mà vẫn không từ bỏ lối tiến hành một cách rắc rối. Kết quả của việc làm ấy thể hiện qua cuốn sách này, tôi xin cám ơn những sinh viên đã giúp tôi có thể thực hiện được điều đó.

Từ khi xuất bản cuốn Nền đệ tam cộng hoà của căn chương (1983), thường hay có những lời trách tôi là đã dừng lại khi cuộc tìm tòi trở thành thú vị: người ta chờ đoạn kết của câu chuyện, một nền Đệ tứ hoặc Đệ ngũ cộng hoà của văn chương. Làm sao kể lại được thời điểm lí thuyết đã kế tục lịch sử văn học, và những thời kì tiếp sau, mà không dính vào đó lịch sử trí tuệ của chính bản thân nó? Để dứt đứt mạch dẫn của học thuyết và trả lại sự sắc bén cho tranh luận, tôi đã chọn hình thức một cuốn sách khác, Năm nghịch lí của hiện đại (1989), mà cuốn này cũng kế tiếp cuốn đó. Tôi cám ơn Jea Lục Giribong, người đã giục tôi viết, cũng như Marc EscolaAndre Guyaux, Patrizia Lombardo và Sylvie Thorel - Cailleteau, những người đã đọc lại cuốn sách.

Hai phác thảo của chương 2 đã xuất bản dưới các tên Ám dụ và môn Ngữ văn, trong Anna Dolfi và Carla Locatelli, NXB Retorica e interpretazione, Rome , Bulzoni, 1994, và Một vài nhận xét về phương pháp của những đoạn đối chiếu, Studi di letteratura francese, số 22, 1997, cũng như một số bản viết đầu tiên của chương 5, Đuổi phong cách ra ngoài cửa chính, nó sẽ vào bằng cửa sổ Văn học, số 105, tháng ba, 1997, và một đoạn của chương 7 Sainte - Beuve và chuẩn mực, Modern Language Notes, t . CX, 1995 .

Đặng Anh Đào dịch